(Polski)
W tegorocznym rankingu najbardziej zanieczyszczonych miejscowości w Polsce przygotowywanym przez Polski Alarmu Smogowego w czołówce niezmiennie znajduje Nowa Ruda, Nowy Targ, Sucha Beskidzka, Nowy Sącz czy Żywiec. Mimo wszystko, z danych za rok 2022 udostępnianych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, na bazie których powstał ranking wynika, że polskie powietrze zaczyna zmieniać się na lepsze.
W 2022 roku odnotowano w Nowej Rudzie najwięcej dni smogowych (95 dni), najwyższe stężenie PM10 oraz najwyższe stężenie rakotwórczego benzo[a]pirenu, które wyniosło 9 ng/m3, czyli 900% normy. Miasto już kolejny rok z rzędu zostało zwycięzcą rankingu, w dodatku we wszystkich trzech kategoriach.
Smog jest kombinacją zanieczyszczeń powietrza składającą się ze szkodliwych związków chemicznych w tym substancji stałych w postaci pyłów zawieszonych. Polska znajduje się w czołówce krajów europejskich z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. Za ten stan odpowiada przede wszystkim tzw. niska emisja, czyli emisja zanieczyszczeń w postaci pyłów i szkodliwych gazów na wysokości do 40 m. Te natomiast pochodzą głównie ze spalania paliw stałych – węgla i drewna (oraz niestety i odpadów) w domowych źródłach ciepła jak kotły (piece) czy kominki, a następnie z sektora: transportowego i przemysłowo-energetycznego. Cześć z zanieczyszczeń jest bardziej charakterystyczne dla danego źródła np: NO2 – rury wydechowe pojazdów spalinowych czy benzo(a)piren – kotły w domach jednorodzinnych, inne natomiast mogą być emitowane w różnych proporcjach ze wszystkich źródeł, jak np. pyły zawieszone (PM10, PM2,5). Substancje te, mogą przedostawać się do organizmu człowieka powodując stany zapalne i patologiczne, co w efekcie może prowadzić do wystąpienia chorób przewlekłych.
Według informacji prezentowanych przez HEAL Polska długotrwałe wystawianie się na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem skutkuje chorobami układu krążenia, oddechowego, nerwowego, hormonalnego, przyspieszeniem procesów starzenia, występowaniem nowotworów czy przedwczesnymi zgonami. Badania wskazują także zależność pomiędzy zanieczyszczeniami unoszącymi się w powietrzu, a zaostrzeniem chorób przewlekłych czy wystąpieniem nowych chorób u części populacji jak np. choroby Alzheimera czy cukrzycy. Ponad to, coraz więcej dowodów naukowych wskazuje na fakt, że prawdopodobnie nie ma bezpiecznego poziomu zanieczyszczeń, poniżej którego nie obserwuje się negatywnych skutków zdrowotnych.(1) Dlatego tak istotne jest podejmowanie zdecydowanych działań mających na celu poprawę jakości powietrza w Polsce.
W Polsce w czternastu województwach przyjęto tzw. uchwały antysmogowe. Nakładają one na właścicieli budynków w tym właścicieli domów obowiązek wymiany (w różnych terminach) nieefektywnych i często starych kotłów i kominków na nowoczesne, o wyższej sprawności. Często też w ramach uchwał wprowadzany jest całkowity lub częściowy zakaz palenia węglem i/lub drewnem.
W wielu województwach widać już pierwsze bardzo konkretne efekty walki ze smogiem. Porównując dane lat 2014 i 2022, w Nowej Rudzie średnioroczne stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu zmalało o 47%, liczba dni smogowych zmniejszyła się o 26%, a średnioroczne stężenie PM10 spadło o jedną piątą. Poprawę widać także w pozostałych miejscowościach ujętych w rankingu PAS, w których prowadzone są regularne pomiary. Dla przykładu na przestrzeni 10 lat Kraków i Rybnik odnotował spadek średniorocznego stężenia PM10 aż o 40%. Największą poprawę widać przy porównaniu liczy dni smogowych. I tak na przykład na przestrzeni ośmiu ostatnich lat we wciąż bardzo zanieczyszczonej Pszczynie liczba dni smogowych spadł dwukrotnie, zaś w niewielkim Godowie odnotowano trzykrotny spadek.
Dlaczego ustawy antysmogowe są tak istotne widać na przykładzie Małopolski. Wśród smogowych liderów jest duża liczba miejscowości z Małopolski (aż 5 miejscowości na 15 o najwyższym stężeniu benzo[a]pirenu). To właśnie w Małopolsce na skutek decyzji Sejmiku Województwa zezwolono na wydłużone użytkowanie “kopciuchów”, czyli kotłów najbardziej zanieczyszczających powietrze. To wyraźnie pokazuje, że antysmogowe regulacje mają silny wpływ na to jakim powietrzem oddychamy.
Pełna lista liderów smogowych:
Średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu (nanogram/m3) – 2022 (norma – 1 nanogram/m3)
Miejsce 1: Nowa Ruda – 9
Miejsce 2: Nowy Targ; Sucha Beskidzka; Nowe Miasto Lubawskie – 7
Miejsce 3: Nowy Sącz; Szczawnica; Wadowice; Rybnik; Godów; Żywiec – 6
Średnioroczne stężenie PM10 (mikrogram/m3) – 2022 (norma – 40 mikrogramów/m3)
Miejsce 1: Nowa Ruda – 38
Miejsce 2: Pszczyna – 37
Miejsce 3: Sucha Beskidzka – 36
Miejsce 4: Nowy Targ – 33
Miejsce 5: Radomsko; Nowy Sącz; Zdzieszowice; Wodzisław Śląski; Żywiec; Nowe Miasto Lubawskie – 32
Liczba dni smogowych (przekroczenie średniodobowego dopuszczalnego stężenia PM10)
Miejsce 1: Nowa Ruda – 95
Miejsce 2: Sucha Beskidzka – 76
Miejsce 3: Pszczyna – 75
Miejsce 4: Żywiec – 62
Miejsce 5: Nowy Targ – 57
Miejsce 6: Nowy Sącz – 56
Miejsce 7: Wodzisław Śląski – 54
Miejsce 8: Nowe Miasto Lubawskie – 53
Miejsce 9: Radomsko – 52
Miejsce 10: Zduńska Wola – 52
Źródło: Polski Alarm Smogowy
Wspierane przez:
We współpracy z:
